بی اختیاری ادرار به معنای از دست دادن کنترل مثانه است که انواع مختلفی دارد، اما دو نوع رایج تر بی اختیاری در بین خانم ها بی اختیاری استرسی stress incontinence و بی اختیاری فوریتی urge incontinence است که مثانه بیش فعال نیز نامیده می شود. خانم ها دو برابر آقایان دچار بی اختیاری ادرار می شوند؛ بارداری، زایمان و یائسگی احتمال بروز بی اختیاری را افزایش می دهد. به هرحال بی اختیاری بخش طبیعی افزایش سن محسوب نمی شود و قابل درمان است.
ادرار به وسیله کلیه ها ساخته شده و در مثانه ذخیره می شود. مثانه دارای عضلاتی است که در زمان دفع ادرار سفت می شوند، زمانی که عضلات مثانه سفت می شود ادرار از طریق لوله ای به نام لوله مجرای ادرار از مثانه خارج می شود. همزمان با این رویداد عضلات اسفنکتر اطراف مجرای ادرار شل می شوند تا ادرار از بدن خارج شود.
بی اختیاری ادرار زمانی اتفاق می افتد که عضلات مثانه به طور ناگهانی سفت شوند و ماهیچه های اسفنکتر نیز به اندازه کافی قوی نباشند که بتوانند مجرای ادرار را ببندند. این امر باعث می شود فرد نیاز ناگهانی و مبرم به دفع ادرار پیدا کند و در نتیجه نتواند ادرار خود را کنترل کند. در این شرایط فشار ناشی از خندیدن، عطسه و یا ورزش باعث نشت ادرار می شود.
چه کسانی بیشتر به بی اختیاری مبتلا می شوند؟
این مشکل در خانم ها شیوع بیشتری دارد، چرا که بارداری، زایمان و یائسگی منحصر به خانمهاست و همه موارد نام برده بر روی مثانه، مجرای ادرار و سایر عضلات اندام تحتانی خانم ها تاثیر چشمگیری می گذارند.
به علاوه مجرای ادرار خانم ها نسبت به مجرای ادرار مردها کوتاهتر است و عضلاتی که مانع نشت ادرار می شوند، کمتر است. بنابراین هر گونه آسیب به این ناحیه احتمال ابتلا به بی اختیاری ادرار را افزایش می دهد.
خانمها در هر سنی ممکن است به بی اختیاری مبتلا شوند اما این مشکل بالینی در سنین بالا شایع تر است و می تواند در نتیجه تغییرات هورمونی در دوران یائسگی رخ دهد. طبق آمار از هر 10 خانم 65 ساله 4 نفر به بی اختیاری ادرار دچار هستند.
انواع بی اختیاری ادرار
این بیماری انواع مختلفی دارد که رایج ترین آنها عبارتند از:
- استرسی Stress incontinence: بر اثر این نوع بی اختیاری برخی فعالیت های روزمره مانند سرفه کردن، عطسه کردن یا خندیدن، که از عضلات کف لگن استفاده می شود، منجر به نشت ادرار می شوند. حرکات ناگهانی یا فعالیت های جسمی نیز منجر به نشت ادرار می شوند.
- فوریتی: این نوع بی اختیاری مثانه بیش فعال هم نامیده میشود. فرد مبتلا به این مشکل نیاز فوری و شدید به دستشویی رفتن پیدا میکند.
نشانه های بی اختیاری ادرار
علاوه بر عدم توانایی در کنترل ادرار، علائم دیگری نیز در فرد مشاهده می شود که به شرح زیر می باشند:
- فشار یا گرفتگی عضلات کف لگن که منجر به نیاز فوری به رسیدن به دستشویی می شود.
- بیش از حد طبیعی دستشویی رفتن (بیش از 8 بار در روز یا 2 بار در شب)
- شب ادراری
علت بی اختیاری
علت اصلی این مشکل بالینی، بروز اختلال در عضلات و عصبهایی است که در مثانه به کنترل یا دفع ادرار کمک میکنند. عواملی مانند بارداری، زایمان و یائسگی، میتوانند باعث آسیب دیدین این عضبها و عضلات شوند. عوامل دیگر به شرح زیر هستند:
- اضافه وزن
- یبوست مزمن
- آسیب های عصبی
- جراحی
گاهی بی اختیاری موقت است و عواملی که باعث بروز آن میشوند، عبارتند از:
- مصرف برخی داروها: مانند داروهای درمان نارسایی قلبی، سیروز کبدی، فشار خون بالا و برخی بیماری های کلیوی
- مصرف کافئین
- عفونت مجاری ادرار و مثانه
بارداری چگونه منجر به بی اختیاری ادرار میشود؟
طبق آمار از هر 10 خانم باردار، 4 نفر به این شرایط مبتلا میشوند. در زمان بارداری نوزاد متولد نشده و در حال رشد به مثانه، مجاری ادرار و عضلات کف لگن فشار وارد میکند و به مرور بعث ضعیف شدن عضلات کف لگن میشود.
زایمان چگونه منجر به بی اختیاری میشود؟
مشکلات ایجاد شده در زمان بارداری و زایمان، به ویژه زایمان طبیعی، منجر به ضعیف شدن عضلات کف لگن و آسیب دیدن عصب های کنترل کننده مثانه میشود. اغلب مشکلات ناشی از زایمان و بارداری در مثانه پس از مدتی با بهبود عضلات، برطرف میشوند.
یائسگی چطور منجر به بی اختیاری ادرار میشود؟
در برخی خانم ها بعد از اینکه دوره های پریودی بر اثر یائسگی متوقف می شود، مشکل در کنترل مثانه بروز می کند. محققان تصور می کنند کاهش سطح هورمون استروژن پس از یائسگی منجر به ضعیف شدن مجاری ادرار می شود. مجاری ادرار به جفظ ادرار در مثانه کمک می کند. به علاوه مانند عضلات تمام بدن، ماهیچه های مثانه و مجاری ادرار با افزایش سن کمی ضعیف می شوند و به این ترتیب بی اختیاری ادرار به عنوان یک امر طبیعی و در نتیجه افزایش سن بروز می کند.
با تکمیل فرم زیر از خدمات ویژه راژین استفاده کنید
درمان بی اختیاری ادرار
برخی از روش های درمانی به شرح زیر هستند:
- مصرف دارو: پس از رسیدن به یائسگی استفاده از کرم ها یا حلقه های واژینال یا استروژن های موضعی به تقویت عضلات و بافت های مجاری ادرار و ناحیه واژن کمک میکنند.
- جراحی: معمولا روش جراحی برای درمان توصیه نمیشود، به ویژه اگر قصد باردار شدن داشته باشید، بارداری و زایمان هر دو عواملی هستند که منجر به عود بی اختیاری ادرار میشوند.
- بوتاکس: تزریق بوتاکس باعث شل شدن مثانه شده و در نتیجه حجم ادراری که در مثانه میماند افزایش پیدا میکند. تزریق بوتاکس هر 3 ماه یک بار باید تکرار شود.
- تحریک عصب ها: در این روش پالس های خفیف الکترونیکی عصب های مثانه را تحریک میکنند. این پالس ها گردش خون به مثانه را افزایش داده و عضلات کنترل کننده ادرار را تقویت میکنند.
- انرژی هیگز: انرژی هیگز ترکیبی از انرژی های مختلف با فرکانس های متفاوت است که سبب ایجاد گرما و انقباضات پیاپی عضلانی می شود و نوعی ورزش هوازی را در عضلات شبیه سازی می کند. این انرژی باعث تقویت و لیفت عضلات کف لگن میشود و کنترل ادرار را برای فرد بیمار امکانپذیر میسازد. روش هیگز یک روش غیرجراحی است که بدون دوره نقاهت و بدون عارضه این مشکل را درمان میکند.
میزان موفقیت این بیماری به سن فرد، شدت مشکل و روش درمانی بستگی دارد. اغلب روشهای موجود تا 80 درصد بی اختیاری را درمان میکنند.
برخی روشهای خانگی مانند ورزش کگل باعث تقویت عضلات کف لگن شده و فرایند درمان را سرعت میبخشند، اما درمان قطعی و کامل نیستند.
برای انجام این تمرینات عضلات کف لگن (یعنی همان عضلاتی که به متوقف کردن خروج ادرار کمک میکنند) را با فاصلههای زمانی 5 ثانیه سفت و شل کنید. این کار را در ستهای 10 تایی انجام دهید.