تهوع و استفراغ در بارداری، که به آن بیماری صبحگاهی (Morning Sickness) نیز گفته می‌شود، یک علامت بسیار شایع در سه ماهه اول بارداری است. اگرچه نام آن بیماری صبحگاهی است، اما می‌تواند در هر زمانی از روز یا شب رخ دهد. در برخی موارد، تهوع و استفراغ می‌تواند در طول کل دوره بارداری ادامه داشته باشد.
یکی از مهم ترین مراقبت های بارداری درمان تهوع است. در این مطلب به بررسی مهم‌ترین علل تهوع در بارداری می‌پردازیم و به روش‌های درمان آن نیز اشاره می‌کنیم. اگر در این باره سوالی دارید، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
دریافت مشاوره رایگان و تخفیف جشنواره
علت تهوع و استفراغ در بارداری
علت دقیق تهوع در بارداری هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل زیر ممکن است نقش داشته باشند:
- تغییرات هورمونی: افزایش هورمون‌هایی مانند گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن در اوایل بارداری می‌تواند باعث تهوع و استفراغ شود.
- تغییرات در سیستم گوارشی: بارداری می‌تواند باعث کند شدن حرکت غذا در دستگاه گوارش شود، که می‌تواند منجر به تهوع شود.
- افزایش حساسیت به بوها: در دوران بارداری، حساسیت به بو افزایش می‌یابد و بوهای خاصی می‌توانند باعث تهوع شوند.
- استرس و خستگی: تهوع و استفراغ بر اثر خستگی و استرس تشدید می‌شود.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی تهوع شدید در بارداری می‌تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
برخی دیگر از علل تهوع در بارداری عبارتند از:
- قند خون پایین
- تغییر در فشار خون
- تغییر در متابولیسم بدن
- معده حساس
- داشتن جنین دوقلو
- سابقه میگرن
- چاقی (شاخص توده بدن بیشتر از 30)
- در معرض هوای گرم قرار گرفتن
علائم تهوع در بارداری چیست؟
نشانه‌های تهوع در بارداری به شرح زیر هستند:
- احساس ناخوشایند در معده
- استفراغ
- بی‌اشتهایی
- حساسیت به بوها
- خستگی و ضعف
نکته: اگر تهوع و استفراغ شما شدید است و نمی‌توانید غذا یا مایعات را تحمل کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید:
- کاهش وزن
- ادرار تیره
- سرگیجه
- درد شکم
تهوع خفیف تا متوسط در بارداری طبیعی است و معمولاً جای نگرانی ندارد. با این حال، تهوع شدید می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن و سایر عوارض شود.
تهوع شبانه در بارداری
گرچه حالت تهوع و استفراغ در بارداری، بیماری صبحگاهی نامیده می‌شود، اما ممکن است در هر زمانی از روز یا شب رخ دهد و در برخی موارد، تا پایان بارداری ادامه پیدا کند. دلایل حالت تهوع شبانه در بارداری به شرح زیر است:
- افزایش سطح هورمون‌هایی مانند گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن باعث تهوع می‌شوند. این هورمون‌ها در طول شب نیز فعال هستند.
- در طول شب، بدن شما همچنان در حال پردازش غذا و انرژی است. این فرایند می‌تواند در برخی زنان باردار منجر به تهوع شود.
- خستگی ناشی از بارداری تهوع را تشدید می‌کند، به ویژه در شب که بدن برای استراحت آماده می‌شود.
- رفلاکس اسید علت دیگر تهوع شبانه است. در طول بارداری، هورمون پروژسترون می‌تواند باعث شل شدن دریچه بین معده و مری شود. این امر منجر به رفلاکس اسید و تهوع می‌شود، به ویژه در شب و هنگام دراز کشیدن.
برای کاهش تهوع شبانه چند نکته زیر را رعایت کنید:
- به جای سه وعده غذایی بزرگ، چندین وعده غذایی کوچک در طول روز و شب بخورید. این کار به جلوگیری از خالی شدن معده و کاهش تهوع کمک می‌کند.
- قبل از خواب، غذاهای سبک و خشک مانند نان تست، بیسکویت‌های نمکی یا کراکر بخورید.
- نوشیدن مایعات خنک مانند آب، آبمیوه رقیق شده یا چای زنجبیل می‌تواند به کاهش تهوع کمک کند.
- غذاهای چرب، تند و سنگین تهوع را تشدید می‌کنند.
- سعی کنید در طول روز به اندازه کافی استراحت کنید و قبل از خواب، یک محیط آرام و راحت برای خوابیدن ایجاد کنید.
- هنگام خواب، سر خود را با استفاده از چند بالش بالا نگه دارید تا از رفلاکس اسید جلوگیری کنید.
- زنجبیل به عنوان یک درمان طبیعی برای تهوع شناخته شده است. می‌توانید زنجبیل را به صورت چای، آب نبات یا مکمل مصرف کنید.
- در صورت تهوع شدید و مداوم، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند داروهای ضد تهوع مناسب را تجویز کند.
معده درد و حالت تهوع در بارداری
معده درد در دوره بارداری تقریبا شایع است و حالت تهوع در این دوران باهث تشدید معده درد می‌شود. تغییرات هورمونی و فشار رحم به معده از مهم‌ترین عوامل بروز معده درد هستند. اگر حالت تهوع و استفراغ را به طور مداوم همراه با معده درد تجربه می‌کنید و سابقه بیماری‌های معده دارید، حتما با پزشک مشورت کنید.
سرگیجه و حالت تهوع
علت سرگیجه و حالت تهوع در بارداری معمولا بر اثر افت فشار خون، افت قند خون، از دست دادن اشتها، استفراغهای مکرر، کم آبی و فشار رحم به رگ‌های خونی بروز می‌کند. اگر سرگیجه و سبکی سر را هنگام ایستادن تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
تهوع و استفراغ دوران بارداری از کی شروع شده و تا چه زمانی ادامه دارد؟
تهوع معمولاً در حدود هفته ششم بارداری شروع می‌شود، اما می‌تواند زودتر یا دیرتر نیز شروع شود. اوج تهوع معمولاً بین هفته‌های هشتم تا دوازدهم بارداری است. در بیشتر موارد، تهوع در پایان سه ماهه اول یا اوایل سه ماهه دوم بارداری (حدود هفته 14 تا 16) کاهش می‌یابد یا به طور کامل از بین می‌رود.
با این حال، برخی از زنان ممکن است تهوع را در طول کل دوره بارداری تجربه کنند. در موارد نادر، تهوع می‌تواند بسیار شدید شود و منجر به وضعیتی به نام هیپرامزیس گراویداروم (Hyperemesis Gravidarum) شود که نیاز به درمان پزشکی دارد.
حالت تهوع در سه ماهه اول بارداری
تهوع در سه ماهه اول بارداری یک علامت بسیار شایع است و می‌تواند تجربه ناخوشایندی برای مادران باردار باشد. بسیاری از خانم‌ها در 3 ماهه اول بارداری تهوع مکرر و گاه به گاه را تجربه می‌کنند که کاملا طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد.
حالت تهوع در سه ماهه دوم بارداری
تهوع در سه ماهه دوم بارداری معمولاً نسبت به سه ماهه اول، شدت کمتری دارد و در بسیاری از زنان باردار، به طور کامل از بین می‌رود. با این حال، برخی از زنان ممکن است همچنان در این دوره تهوع را تجربه کنند. ادامه تهوع در 3 ماهه دوم ممکن است منجر به کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی، کم آبی بدن و کاهش وزن شود. بنابراین در این دوران اگر دچار تهوع هستید، نسبت به علائم خود حساس باشید و حتما با پزشک مشورت کنید.
تهوع در بارداری و جنسیت جنین
رابطه بین تهوع و استفراغ در بارداری و جنسیت جنین، موضوعی است که همواره مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. برخی باور دارند که شدت و نوع تهوع در بارداری می‌تواند نشان‌دهنده جنسیت جنین باشد. در این بخش، به بررسی این باورها و شواهد علمی موجود می‌پردازیم.
برخی از باورهای رایج به شرح زیر هستند:
* برخی معتقدند که تهوع شدید، به ویژه در سه ماهه اول بارداری، نشان‌دهنده دختر بودن جنین است. این باور بر این اساس است که جنین دختر، سطح هورمون‌های بیشتری در بدن مادر تولید می‌کند و این امر باعث تهوع شدیدتر می‌شود.
* در مقابل، برخی دیگر باور دارند که تهوع خفیف یا عدم تهوع در بارداری، نشان‌دهنده پسر بودن جنین است. این باور بر این اساس است که جنین پسر، سطح هورمون‌های کمتری در بدن مادر تولید می‌کند.
اما بررسی‌ها و شواهد علمی طور دیگری این امر را توضیح می‌دهند؛ مطالعات علمی نشان داده‌اند که هیچ رابطه قطعی بین شدت تهوع در بارداری و جنسیت جنین وجود ندارد. شدت تهوع در بارداری تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله سطح هورمون‌ها، ژنتیک، و شرایط جسمی مادر قرار دارد. تنها روش‌های قطعی برای تعیین جنسیت جنین، سونوگرافی و آزمایش‌های ژنتیکی هستند.
باورهای مربوط به رابطه بین تهوع و جنسیت جنین، بیشتر جنبه فرهنگی و سنتی دارند و از نظر علمی تأیید نشده‌اند. شدت تهوع در بارداری می‌تواند در زنان مختلف، متفاوت باشد و حتی در بارداری‌های مختلف یک زن نیز تغییر کند.
در نهایت، باید توجه داشت که تهوع در بارداری یک علامت طبیعی است و هدف از آن، محافظت از جنین در برابر سموم و مواد مضر است. بنابراین، توجه به سلامت مادر و جنین در این دوران، از هرگونه گمانه‌زنی در مورد جنسیت جنین مهم‌تر است.
