افتادگی رحم یا پرولاپس رحم (Uterine prolapse) وضعیتی است که در آن رحم به دلیل ضعف عضلات و بافت‌های نگهدارنده، از محل طبیعی خود در لگن پایین‌تر آمده و به داخل واژن یا حتی بیرون از آن می‌لغزد.
این وضعیت بیشتر در خانم‌هایی که زایمان‌های متعدد داشته‌اند، زنان یائسه و افرادی که اضافه وزن دارند، دیده می‌شود. در این مطلب به بررسی علت افتادگی رحم، انواع آن و بهترین روش های درمان افتادگی رحم می‌پردازیم. اگر در این باره سوالی دارید، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
علت افتادگی رحم چیست؟
افتادگی یا پرولاپس رحم زمانی رخ می دهد که عضلات کف لگن و رباط ها کشیده شده و ضعیف می شوند و دیگر نمی توانند به اندازه کافی از رحم محافظت کنند. در نتیجه این ضعف رحم به سمت پایین یا به خارج از واژن کشیده می شود.عوامل مختلفی باعث بروز این ضعف می‌شوند که در زیر به آنها اشاره میکنیم:
- زایمان‌های مکرر و سخت می‌تواند عضلات و بافت‌های کف لگن را ضعیف کند.
- یائسگی؛ کاهش سطح هورمون استروژن در دوران یائسگی باعث ضعف عضلات و بافت‌های نگهدارنده رحم می‌شود.
- وزن زیاد می‌تواند فشار بیشتری بر عضلات کف لگن وارد کند. همچنین چاقی می‌تواند منجر به تغییرات هورمونی در بدن شود که این تغییرات نیز می‌توانند بر روی عضلات و بافت‌های حمایت‌کننده رحم تأثیر منفی بگذارند و خطر افتادگی را افزایش دهند.
- سرفه شدید و مداوم منجر به وارد شدن فشار مضاعف به عضلات کف لگن می‌شود.
- یبوست مزمن و طولانی مدت نیز می‌تواند باعث می‌شود فشار زیادی بر عضلات کف لگن وارد شود.
- برخی از زنان به طور ژنتیکی مستعد افتادگی رحم هستند.
علائم افتادگی رحم
این مشکل با علائم مختلفی همراه است که عبارتند از:
- احساس سنگینی یا فشار در لگن: این احساس می‌تواند به ویژه در پایان روز یا هنگام بلند کردن اجسام سنگین بیشتر شود.
- بیرون زدگی از واژن: در موارد شدید، رحم از واژن بیرون می‌زند.
- مشکلات ادراری: مانند بی‌اختیاری ادرار، تکرر ادرار یا احساس عدم تخلیه کامل مثانه.
- مشکلات روده: مانند یبوست یا احساس دفع ناقص مدفوع.
- درد در هنگام رابطه جنسی: افتادگی رحم منجر به درد در هنگام مقاربت جنسی می‌شود.
انواع افتادگی رحم
پرولاپس رحم بر اساس میزان پایین آمدن رحم و اندام‌های لگنی دیگر، به چهار نوع تقسیم می‌شود:
- افتادگی رحم درجه ۱: در این حالت، رحم کمی پایین‌تر از محل طبیعی خود قرار دارد و گردن رحم به داخل واژن می‌رسد.
- افتادگی رحم درجه ۲: رحم بیشتر از حالت قبل پایین آمده و گردن رحم به دهانه واژن می‌رسد.
- افتادگی رحم درجه ۳: رحم به طور کامل از واژن خارج شده و بیرون از بدن قرار می‌گیرد.
- افتادگی رحم درجه ۴: در این حالت، علاوه بر رحم، سایر اندام‌های لگنی مانند مثانه یا روده نیز دچار افتادگی می‌شوند.
علاوه بر این، افتادگی رحم می‌تواند همراه با افتادگی سایر اندام‌های لگنی نیز رخ دهد که به آنها پرولاپس اندام لگنی گفته می‌شود. برخی از این موارد عبارتند از:
- سیستوسل: افتادگی مثانه به داخل واژن
- رکتوسل: افتادگی روده بزرگ به داخل واژن
- انتروسل: افتادگی روده کوچک به داخل واژن
در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به افتادگی رحم، مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص و درمان مناسب ضروری است.
پیشگیری از افتادگی رحم
روش‌های مختلفی برای پیشگیری از افتادگی رحم وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
انجام ورزش‌های کگل به طور منظم
این ورزش‌ها به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کنند و می‌توانند از افتادگی رحم جلوگیری کنند. نحوه انجام تمرینات کگل به شرح زیر است:
- شناسایی عضلات کف لگن: برای شناسایی این عضلات، تصور کنید که می‌خواهید جلوی جریان ادرار خود را بگیرید. عضلاتی که در این حالت منقبض می‌شوند، عضلات کف لگن هستند.
- انقباض و رهاسازی: پس از شناسایی عضلات، آنها را به مدت چند ثانیه منقبض کنید، سپس رها کنید. این حرکت را چندین بار تکرار کنید.
- تکرار منظم: تمرینات کگل را به طور منظم و چندین بار در روز انجام دهید. می‌توانید این تمرینات را در هر زمان و مکانی انجام دهید، حتی زمانی که نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید.
حفظ وزن مناسب
برای کاهش فشار وارد شده به عضلات کف لگن، وزن خود را کاهش دهید. داشتن وزن مناسب علاوه بر اینکه فشار وارد شده به اندام تحتانی را کاهش می‌دهد، به تنظیم هورمون‌های بدن نیز کمک می‌کند.
درمان بیماری‌های مزمن
اگر دچار سرفه یا یبوست مزمن هستید، بهتر است هر چه زودتر آنها را درمان کنید. این دو عامل فشار زیادی به اندام‌های تحتانی و عضلات لگن وارد می‌کنند و به مرور باعث ضعیف شدن آنها می‌شوند.
اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به عضلات کف لگن فشار وارد کند. بنابراین در درجه اول از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. در صورت بلند کردن اجسامی که کمی دارای وزن هستند، از تکنیک صحیح بلند کردن اجسام استفاده کنید. هنگام بلند کردن اجسام، از عضلات پا و کمر خود استفاده کنید و از خم شدن زیاد کمر خودداری کنید.
مراجعه به پزشک در صورت مشاهده هرگونه علائم
در صورت مشاهده هرگونه علائم مربوط به افتادگی رحم، مانند احساس سنگینی یا فشار در لگن، بیرون زدگی از واژن، مشکلات ادراری یا مشکلات روده، به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
افتادگی رحم به روش‌های مختلفی درمان می‌شود که شامل تکنیک‌های جراحی و غیر جراحی هستند. در ادامه به این روش‌های درمانی اشاره میکنیم.
پساری رحم برای درمان افتادگی رحم
پساری pessary وسیله‌ای است که از جنس سیلیکون یا پلاستیک نرم ساخته می‌شود و در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارد. پزشک پس از معاینه و بررسی وضعیت بیمار، نوع و اندازه مناسب پساری را انتخاب می‌کند.
پساری با قرار گرفتن در داخل واژن، از رحم، مثانه و رکتوم حمایت می‌کند و از افتادگی آنها جلوگیری می‌کند. این وسیله می‌تواند به بهبود علائم افتادگی رحم مانند احساس سنگینی در لگن، درد کمر، مشکلات ادراری و مشکلات دفع مدفوع کمک کند.
استفاده از پساری مزایایی دارد، از جمله اینکه علائم افتادگی رحم را کاهش می‌دهد و یک روش غیر جراحی و کم تهاجمی است، اما این روش معایبی نیز به همراه دارد، از جمله:
- پساری نیاز به مراقبت و تمیز کردن منظم دارد.
- استفاده از آن ممکن است با عوارضی مانند عفونت، تحریک واژن و خونریزی همراه باشد.
- پساری فقط علائم افتادگی رحم را کنترل می‌کند و درمان قطعی این عارضه نیست.
جراحی برای درمان پرولاپس رحم
جراحی یکی از روش‌های درمان پرولاپس رحم است که در موارد شدید یا زمانی که سایر روش‌های درمانی مانند ورزش‌های کگل و پساری مؤثر نیستند، توصیه می‌شود. در این بخش به بررسی انواع جراحی‌های مورد استفاده برای درمان افتادگی رحم، مزایا و معایب هر کدام و مراقبت‌های پس از جراحی می‌پردازیم.
انواع جراحی برای درمان افتادگی رحم به شرح زیر هستند:
- هیسترکتومی (برداشتن رحم): در این عمل، رحم به طور کامل برداشته می‌شود. این روش معمولاً برای زنانی که دیگر قصد بارداری ندارند و دچار افتادگی شدید رحم هستند، انجام می‌شود. هیسترکتومی می‌تواند از طریق واژن (هیسترکتومی واژینال) یا از طریق برش در شکم (هیسترکتومی شکمی) انجام شود.
- کولپورافی یا ترمیم دیواره واژن (Colporrhaphy): در این روش، بافت‌های اضافی و ضعیف شده دیواره واژن برداشته و دیواره واژن تنگ‌تر می‌شود. این عمل می‌تواند به بهبود افتادگی رحم و سایر مشکلات مرتبط مانند بی‌اختیاری ادرار کمک کند.
- ساکروکولپوپکسی یا تثبیت رحم به استخوان خاجی (Sacrocolpopexy): در این عمل، رحم با استفاده از یک نوار یا مش جراحی به استخوان خاجی در لگن متصل می‌شود. این روش می‌تواند به حفظ رحم در موقعیت طبیعی خود کمک کند.
- تعلیق رحم: در این روش، رباط‌های نگهدارنده رحم که ضعیف شده‌اند، ترمیم و تقویت می‌شوند. این عمل می‌تواند به حفظ رحم در موقعیت طبیعی خود کمک کند و معمولاً برای زنانی که قصد بارداری در آینده دارند، توصیه می‌شود.
بهترین روش برای درمان افتادگی رحم چیست؟
برخی خانم‌ها تمایلی به انجام جراحی و استفاده از روش‌های تهاجمی برای درمان پرولاپس رحم ندارند. در کلینیک راژین روش‌های غرتهاجمی برای درمان این بیماری ارائه می‌شود که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.
درمان پرولاپس رحم با لیزر اندولیفت
لیزر اندولیفت زنان از نوع لیزر دایود (با طول موج 1470 نانومتر) است. این لیزر با ایجاد حرارت کنترل‌شده در بافت‌های واژن، باعث تحریک تولید کلاژن و الاستین می‌شود. این دو پروتئین نقش مهمی در استحکام و انعطاف‌پذیری بافت‌ها دارند. با افزایش تولید کلاژن و الاستین، بافت‌های حمایت‌کننده رحم تقویت می‌شوند و رحم به موقعیت طبیعی خود باز می‌گردد. درمان افتادگی رحم با لیزر می‌تواند یک گزینه مناسب برای زنانی باشد که به دنبال یک روش کم تهاجمی و با عوارض کمتر هستند.
مزایای درمان افتادگی رحم با لیزر اندولیفت عبارتند از:
- یک روش کم تهاجمی است که بدون برش و بیهوشی انجام می‌شود.
- دوره نقاهت کوتاهی دارد.
- در این روش، درد و خونریزی بسیار کمتر از جراحی سنتی است.
- عوارض جانبی این روش معمولاً خفیف و کوتاه مدت است.
اما افرادی که هر یک از شرایط زیر را دارند، نمی‌توانند از لیزر اندولیفت استفاده کنند:
- عفونت‌های فعال در ناحیه واژن
- خانم‌های باردار
- مبتلایان به سرطان‌های دستگاه تناسلی
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مانند اختلالات خونریزی
درمان افتادگی رحم با آر اف واژینال
درمان افتادگی رحم با آر اف واژینال یک روش نوین و غیرجراحی است که از امواج رادیوفرکانسی (RF) برای تقویت عضلات و بافت‌های حمایت‌کننده رحم استفاده می‌شود. در این روش، انرژی RF به بافت‌های عمقی واژن تابانده می‌شود و باعث تحریک تولید کلاژن و الاستین می‌شود.
درمان پرولاپس رحم با لیزر مونالیزا
لیزر مونالیزا تاچ یک روش نوین و کم تهاجمی برای درمان افتادگی رحم است که در سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از پزشکان و بیماران قرار گرفته است. در این روش از لیزر CO2 برای تحریک و تقویت بافت‌های حمایت‌کننده رحم استفاده می‌شود و می‌تواند به بهبود علائم افتادگی رحم کمک کند. لیزر مونالیزا تاچ با ایجاد حرارت کنترل‌شده در بافت‌های واژن، باعث تحریک تولید کلاژن و الاستین می‌شود.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی مشکل افتادگی رحم در بانوان پرداختیم و روش‌های مختلف درمان افتادگی رحم را معرفی کردیم. کلینیک راژین، بهترین کلینیک زیبایی در تهران، علاوه بر خدمات زیبایی، انواع خدمات درمانی به بانوان ارائه می‌دهد، از جمله تقویت عضلات کف لگن و درمان افتادگی رحم در این مرکز درمانی انجام می‌شود. اگر در این باره سوالی دارید، با همکاران ما در تماس باشید تا در یک جلسه مشاوره رایگان به تمام سوالات شما پاسخ دهند.
